“E calesquer podenco forasteiro
Te abafa, de vergonza sin migalla!”
(Xoán Manuel Pintos)
“atreveronse á decir que Galicia era… un cortello inmundo!!.
(Rosalía de Castro)
Levamos un tempo rebatendo sentenzas –e prexuízos– pexorativas cara a Galiza. Non nos estrañemos –nin cansemos– de ter que facelo. Xa en 1863, Rosalía de Castro tivo que escribir todo un libro –co prólogo incluído– para rebater a imaxe que fóra tiñan da nosa terra: Cantares Gallegos. No prólogo di:
Mais he aqui qu’ ó mais triste nesta cuestion, é á falsedade con que fora d’ aqui pintan así ôs fillos de Galicia com’ á Galicia mesma
Rosalía –para volver pola boa imaxe de Galiza–, en Cantares gallegos– cantoulle a todo o que fose capaz de conmovela:
Cantos, vagoas, queixas, sospiros, serans, romerias, paisaxes, debesas, pinares, soidades, ribeiras, costumes, tod’aquelo en fin que pó–la sua forma e colorido e dino de ser cantado, todo ó que tuvo un eco, un–ha voz, un runxido por leve que fosse, que chegase á conmoverme, tod’ esto m’ atrevin á cantar
E ademais, conscientemente, en lingua galega, xa que o seu obxectivo era demostrar que :
ó noso dialecto doce e sonoro, é tan aproposito com’ ó pirmeiro, para toda clase de versificacion.
A defensa de Galiza que fixo Rosalía lévaa a escribir –contundentemente– no poema “Calade” de Follas novas (1880):
Vos pois, os que naceches, n’a orela d’outros mares,
Que vos quentás á llama de vivos lumiares,
E só vivir vos compre, baix’un ardente sol;
Calá se n’entendedes encantos d’estos lares,
Cal n’entendend’os vosos, tamen calamos nos.
Seguro que é importante como nos ven e consideran fóra, mais o transcendental é como nos vemos nós mesmos: as galegas e galegos. Sen prexuízos e con orgullo da nosa identidade. Ese é o único camiño para non desaparecer como pobo diferenciado. Da confianza en nós mesmas depende o noso futuro. Galiza depende de nós. É o que intentaba transmitirnos Manuel María no poema “Galicia” –Os soños na gaiola, 1968–:
Galicia é o que vemos:
a terra, o mar, o vento…
Pero hai outra Galicia
que vai no sentimento!
Galicia somos nós:
a xente e mais a fala.
Se buscas a Galicia
en ti tes que atopala!
Ese sentimento que nos leva a querer coñecer ben o noso pasado –e sentirnos orgullosas del– ao mesmo tempo que traballamos e loitamos polo futuro da nosa terra.